ZANGBLOG: Hoe vind ik de juiste toonsoort voor mezelf?

Als je meezingt met een van je favoriete songs op de radio, dan heb je niet zo snel door dat het liedje soms niet in een goeie toonsoort staat. Maar als je dan plotseling het liedje zonder de zanger op de achtergrond zingt merk je opeens dat het veel te laag of hoog is.

In de pop is het heel normaal om dan een liedje te transponeren (wijzigen van toonsoort). Maar hoe kom je erachter wat een goeie toonsoort voor jou is? Hierbij een paar goeie tips om mee te beginnen!

1. Ken je bereik

Zoek uit wat jouw bereik is: hoe laag kan je en hoe hoog? Voorbeeld: mijn laagte zit tot ongeveer een ‘d’ (klein octaaf). En mijn hoogte tot ongeveer een ‘c’ (driegestreept octaaf). Bijna drie oktaven. Ik zou nog hoger of lager kunnen maar in praktijk heb ik daar niets aan. En in welk gedeelte van je bereik zit je het lekkerste? Dat is bij mij rond een ‘bes’ (ééngestreept octaaf) en c (tweegestreept octaaf).

2. Zoek de hoogste en laagste noten in de melodie

Pak nu je piano erbij, of download een piano app op je mobiel of gebruik een online piano (http://www.musictheory.net/piano). Zoek de laagste en hoogste noot op in de melodie van het liedje. Ookal kan je geen noten lezen: doe dit dan op gehoor. Meteen een leuke training!

Komt deze uitkomst overeen met jouw bereik (zie punt 1)?

3. Zoek de veel gebruikte noten uit het refrein

Zoek nu de veelgebruikte noten in het refrein op. Het makkelijkste doe je dat weer met je piano, keyboard of piano app. Bepaal of die veelgebruikte noten in jouw praktische bereik liggen. Met praktisch bereik bedoel ik: daar waar je lekker zingt, waar energie in je hoogte zit. Je moet er niet té hard voor hoeven werken (lees: je haalt de noot eigenlijk niet en het is meer overleven dan zingen), maar ook niet te makkelijk zijn. Vooral noten in een refrein hebben energie nodig.

Dat is bij mij rond de ‘bes’ en ‘c’ dus. Hoger kan ik zeker wel, maar als er veel noten op een ‘e’ tweegestreept voorbij komen in elk liedje, word ik (en het wordt het publiek) daar wel een beetje moe van. Als ik lichter/zachter zing kan het stuk ook wel hoger gezet worden.

Als de noten van de melodie in het refrein dan veel rond de ‘e’ tweegestreept octaaf zitten verhuis is die dus bijvoorbeeld een kwart (vier tonen) naar beneden zodat ik op een ‘bes’ ééngestreept octaaf uitkom of twee hele noten naar beneden zodat ik op de ‘c’ uitkom. Dan zing ik het hele nummer in de nieuwe toonsoort nog eens door.

4. Transponeren

Als je nu vergelijkt wat de beginnoot van de originele melodie is, en die van jou, dan kan je uitrekenen hoeveel hoger of lager het liedje moet worden getransponeerd. Op internet kan je heel veel tabs ‘plussen’ (of ‘minnen’) met halve nootjes. Ben je wat verder in kennis van muziektheorie dan weet je dus naar welke toonsoort je je song kunt transponeren.

Als een stuk in C# of in Gb komt te staan, zullen je medemuzikanten daar niet heel erg blij mee zijn. Als het  voor jou nu niet heel erg veel uitmaakt of het liedje uiteindelijk een halve of hele lager of hoger ligt, zet ‘m dan in een speelbare toonsoort. Als het net zo goed in C of D kan komen te staan zal dat voor je begeleiders een stuk prettiger zijn! Voor de zekerheid kan je altijd even overleggen met je begeleider of het hen veel uitmaakt. Als zij hun hand er niet voor omdraaien, dan is de door jou gewenste toonsoort natuurlijk doorslaggevend.

5. Zing altijd zonder de zang van de originele track!

Als je met de originele track en zang mee blijft zingen zal je niet snel doorhebben of het liedje wel of niet in de juiste toonsoort staat. Zorg er dus altijd voor dat je je liedje zonder de originele zang zingt. Zoek dus voor het gemak een karaoketrack op of begeleid jezelf. Pas dán kom je erachter of de toonsoort jou lekker ligt en of die eventueel aangepast moet worden. Wat hierbij heel belangrijk is: zing met het juiste volume mee! Als je een beetje losjes mee neuriet en dan de juiste toonsoort bepaalt, terwijl nummer moet knallen, dan kom je bedrogen uit.

6. Gebruik een pitch shifter

Er zijn diverse apps en sites waar je gratis of betaald je audiofiles kan transponeren. Pitch-shifting wordt dat genoemd. Op deze website kun je eenvoudig je MP3 uploaden en omhoog of omlaag te zetten. Één semitone is een halve toon. Wil je het nummer een hele toon hoger zetten, vul je 2 semitones in.

Voor jazzstandards transponeren maak ik zelf graag gebruik van iReal Pro. En het programma Transcribe gebruik ik ook regelmatig.

Conclusie

Het wil niet zeggen dat je nu altijd van je favoriete hoge noot gebruik moet maken bij ieder liedje. Maar het is een goed uitgangspunt.

Als zangdocent kan ik het natuurlijk niet laten om te zeggen dat je niet alles maar gemakshalve lager (of hoger…) moet zetten omdat je er net niet bij komt. Het doel is dat het liedje dat je zingt gebaat is bij de juiste toonsoort. Dat je stem floreert als je de song zingt. Het gaat er dus niet om dat je zo hoog of zo laag mogelijk zingt. Het gaat erom dat het liedje en het verhaal tot hun doel komen door de juiste toonsoort!

Vragen? Suggesties? Kan je hieronder kwijt!

Succes!